21 HOBİ TERAPİ

21

HOBİ TERAPİ

Okuma terapisi (biblioterapi), filmterapisi (sineterapi) adı

verilen yaklaşımlar var. Birincisinde belirli kitapları

okuyan, ikincisinde ise film izleyen bir grup bunu bir

uzmanın denetiminde tartışır. Söz konusu uzmanın,

etkileşim grupları konusunda bilgi sahibi bir psikolog,

psikiyatrist veya psikolojik danışman olması gereklidir.

Bu yaklaşımlar, tedavi amaçlı uygulanabileceği gibi,

rehberlik/psikolojik danışma kapsamında ruhsal gelişim

sağlamak amacıyla da kullanılabilir. Kullanım amacı ne

olursa olsun, grubu yönetecek liderin psikoloji, rehberlik

veya psikiyatri alanında uzman olması vazgeçilmez şart

olmalıdır. Bu alanlar dışında uzmanlaşmış kişilerin

yönetecekleri tartışma grupları da şüphesiz yararlı olabilir,

ancak başka bir şey sayılır; biblioterapi veya sineterapi

sayılmaz.

Bir süredir, kişilerarası iletişimle ilgili seminerlerimde,

konferanslarımda zaman zaman astronomiyle, biyolojiyle

ilgili kısa kısa bilgiler vermeye başladım.

Bazen de müzik eşliğinde, Büyük Patlama'dan (belki

böyle bir şey var) bu yana evrenin, dünyanın oluşumunu

anlatıyorum. Bu uygulamaya "Evreni Hatırlama

Egzersizi" adını verdim. Bunların tümünün izleyicilere iyi

geldiğini, onları rahatlattığını, yaşama farklı bir gözle

bakmalarını sağladığını, yaşama sevinçlerini artırdığını

gözlüyorum. Bu gözlemlerden yola çıkarak ve

biblioterapi, sineterapi kavramlarından esinlenerek "Hobi

terapi" adını verdini bir yaklaşım ortaya koymayı

düşünüyorum.

Hobi terapide, küçük gruplarda katılımcılara astronomi,

biyoloji, arkeoloji, antropoloji, fizik, coğrafya gibi

alanlarda veya el sanatları konusunda, herkes tarafından

anlaşılabilir dilde, çoğunluğun ilgisini çekebilecek

nitelikte bilgiler verilecek, küçük uygulamalar yapılacak,

etkileşim grupları konusunda eğitim almış bir psikolog,

psikolojik danışman veya psikiyatrist liderliğinde, grup

üyelerinin duyguları--düşünceleri ele alınacaktır.

İnsanlar, coğrafya okuyor, teleskopla gözlem yapıyor veya

el sanatlarıyla uğraşıyorlar; bunlar zaten hobi terapi oluyor

diye düşünülebilir; ancak bu doğru olmaz. Bu tür uğraşlar,

hobiler, uğraşana iyi geliyor olabilir, belirli bir terapötik

etkileri bulunabilir. Ama burada söz konusu olan terapötik

etki, kontrol altına alınmış, sistematik hale getirilmiş bir

etki değildir; tesadüfi niteliktedir. Bu yüzden biyoloji

okumayı, hobi edinmeyi, hobi terapi saymıyoruz. Hobi

terapide, sistematik bir tarzda psikolojik müdahale, liderin

bilinçli bir katalizörlüğü söz konusudur. Hobi terapinin

işleyişi genel çizgileriyle şöyle olmalıdır:

Grup, etkileşim grupları konusunda uzmanlaşmış bir ruh

sağlığı uzmanının liderliğinde toplanır. Astronomi,

biyoloji... konularında yetişmiş bir uzman, grubun

anlayacağı dilde bilgiler verir; veya grup lideri, astronomi,

biyoloji... uzmanlarınca hazırlanmış bilgileri okuduktan

sonra gruba aktarır; ya da grup üyeleri biblioterapide

olduğu gibi grup öncesinde bu bilgileri kendileri okurlar.

Bunun üzerine lider grup içinde paylaşım başlatır. Üyeler

edindikleri bilgilere ilişkin duygularını, izlenimlerini

paylaşırlarken, lider belirli psikoterapi/psikolojik danışma

yaklaşımlarına uygun olarak grubu yönetir. Örneğin

psikodrama yapabilir veya bilişsel--davranışçı yaklaşımı

uygulayabilir. Gerekli bulduğunda eklektik bir yaklaşım

izleyebilir.

Hobi terapinin iki temel işlevi olacaktır. Birincisi,

astronomide, biyolojide veya el sanatlarında edinilen

bilgiler, psikodramadaki ısınma aşaması gibi, grup

etkinlikleri için bir ısınma sağlayabilir, ikincisi, belki de

daha önemlisi, katılımcıların, kendileriyle uğraşmaktan

uzaklaşıp dış dünyaya ilgi göstermeleri, ilgi alanlarını,

dolayısıyla yaşam alanlarını genişletmeleri sağlanabilir.

Her iki işlev de ruhsal gelişime katkıda bulunacak

niteliktedir.

Büyük bir ihtimalle hobi terapinin en etkili yanı,

katılımcıların, yaşamı ilginç ve heyecan verici bulmaları,

dış dünya ile iletişimlerini artırarak ruhsal sorunlarından

uzaklaşmaları olacaktır. Ruh sağlığı ile dış dünyaya ilgi

duyma arasında karşılıklı etkileşim bulunduğunu

düşünebiliriz. Kişinin ruh sağlığı bozuldukça dış dünya ile

etkileşimi de azalacaktır. Aynı anda dış dünya ile

etkileşimin azalması da ruh sağlığını bozucu bir etkiye

sahiptir. Yoğun ruhsal sorunları olan kişilere hobi

terapinin yarar sağlayacağını herhalde düşünemeyiz.

Ancak hobi terapinin bir tür koruyucu ruh sağlığı işlevine

sahip olacağını, dış dünya ile sağlıklı etkileşim içinde

bulunan bir kişinin ruh sağlığının bozulma ihtimalinin

-sıfır olmasa da- azalacağını düşünebiliriz.

Hobi terapi, günlük yaşamda karşımıza sık sık çıkan,

bazen ise hiç çıkmayan küçük şeyleri fark etme ve

heyecan duyma ihtimalimizi artıracaktır. Belki de

yaşamımızın süresine ve kalitesine katkıda bulunacaktır.

Eğer bu olursa, yaşamda küçük şeylerden büyük

kazançlara giden yolda bir tür sinerji de yaratmış oluruz.

Hobi terapinin niteliği ve işlevleri konusunda

öğrencilerimle program geliştirmeye ve deneysel

araştırma yapmaya çalışıyoruz.