3 KİTABIN KAPAĞINDAKİ KÜÇÜK ŞEYLER

3

KİTABIN KAPAĞINDAKİ

KÜÇÜK ŞEYLER

Kitabın kapağında midye kabuklan var. Midye kabukları

küçük şeylerdir. Çocukken ilgimi çekerdi; biriktirirdim.

Bir midye kabuğu koleksiyonum vardı. Yetişkin

olduğumda, kumsallarda güzel renkli olanları elime alıp

ilgiyle bakmaya devam ettim. Ama birkaç yıl öncesine

kadar, o küçük midye kabuklarının içlerinde büyük bir

matematik taşıdığını bilmiyordum.

Midye kabuklarındaki helezonu dikdörtgenler içine

yerleştirdiğiniz zaman, Fibonacci dizisine uygun bir yapı

ortaya çıkıyormuş. Fibonacci dizisi 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13,

21, 34... şeklindedir. (Yani dizideki her sayı, kendinden

önceki iki sayının toplamıdır.) Midye kabuğu, belki insan

kulağı, bu diziyi barındıran bir yapıya sahip.

Ayçiçeklerinin/günebakanların tanelerinin sıralanışı,

ağaçların fidan verme, güllerin budanma düzenleri, hatta

eni--boyu zarif altın oranlı dikdörtgen, midye kabukları

gibi Fibonacci dizisini barındırıyormuş içinde.

Bir midye kabuğu veya bir ayçiçeği küçük bir şeydir.

Sayıların 1, 2, 3, 5, 8... diye peş peşe yazılması da bir

bakıma küçük, önemsiz bir şey sayılabilir. Ama midye

kabuklarında ve ayçiçeklerinde bu sayı düzeninin ortaya

çıkması, işte bu büyük bir şeydir. Küçük şeylerde, küçük

olasılıkların, sürekli bir kesinlikle gözükmesi büyük bir

şeydir.

Bir insan parmağı, evrende çok küçük bir şeydir. Ama bir

parmak izinin, geçmişteki ve gelecekteki tüm parmak

izlerinden farklı olması, işte bu büyük bir şeydir.

(Olasılıklar aleminde, küçük olasılıkların mevcudiyeti,

bazen ise büyük olasılıkların imkânsızlığı, büyük bir

şeydir.)

Eski Yunan Felsefesi, "Arke (arkhe), ana şey nedir?" diye

başlamıştı işe. Dünyayı oluşturan ana şey, kimine göre bir

maddeydi, örneğin toprak, hava, ateş, su idi. Kimine göre

arke, atomdu. Pythagoras Usta, arkenin sayı olduğunu

söyledi. Ona göre uzayda sayıların dansı vardı; yerde,

gökte, müzikte sayıların dansı vardı. Muhteşem bir iddia.

Gerçekten, atomlarda, moleküllerde, galaksilerde, seslerin

dalga boylarında, müzikte, sayısal düzenler, matematiksel

tekrarlar var. Midye kabuğunda, fidanlarda sayısal

düzenler var. Belki gerçekten de evrende sayılar dans

ediyor; bazen sessiz, bazen müzikle...

Midye Kabukları Üzerine Bir Şiir

Bazen küçük bir şey, bütün bir yaşamımızı gözden

geçirmemize yol açabilir. Geçen sene, henüz elinizdeki

kitabın kapağı ortada yoktu. Samsun'a konferans vermeye

gitmiştim. Sabah otelin önündeki kumsalda yürüyüş

yaparken midye kabukları gördüm ve o gün şu şiiri

yazdım:

KOLEKSİYONCU

Kıyılar boyunca yürüdün yıllar yılı,

çakıl taşları topladın ve midye kabuklar...

Geçip gitmesin diye günler

çekmecelerde sakladın.

Topladığın onca pul, kibrit, taş, kabuk

bir kıyamet gününde gelip seni bulacaklar;

"İşte!" diyecekler "bizi biriktiren çocuk";

ellerinden öpecekler.

Sanırım bu şiirde, küçük bir midye kabuğundan yola!

çıkıp bütün bir yaşamı gözden geçirmiş oldum.